BOLU İLİ PLANLAMASI VE DEPREM SONRASI GELİŞMELER
BOLU İLİ
PLANLAMASI VE DEPREM SONRASI GELİŞMELER
Aralık 2001
Doç.Dr.Mehmet TUNÇER
I. BOLU İLİ ALT BÖLGESEL PLANLAMA ÇALIŞMALARI
Bolu İli Çevre Düzeni Planlaması (Ekonomik,
Mekansal, Sosyo-kültürel Gelişme Deseni - 1/100 000 Ölçekli) 1998 yılı
sonlarından itibaren (Tarih ?) Bolu Valiliği, Bayındırlık ve İskan İl Müdürlüğü
tarafından hazırlatılmaktadır [1].
Bu çalışma; Bursa İl Bütününü içeren planlama
çalışması benzeri, ülkede İl bazında yapılması bakımından öncü çalışmalardan
biridir. Merkezi yönetimin yerel birimi (Valilik, Bayındırlık İskan Müdürlüğü) tarafından ele alınarak sorunların
çözümüne yönelik bütüncül yaklaşımlar getirmeyi hedefleyen bir planlama
çalışmasıdır.
Bu kapsamda o dönemde Düzce ve Akçakoca İlçelerini
de içeren Bolu İl sınırları bütününde gerekli araştırmalar, sentez ve
değerlendirme çalışmaları hazırlanmış[2]
ve 1/100 000 ölçekte plan kararları geliştirilmiştir. Ayrıca, sorunların
önceliklerine bağlı olarak, I. Öncelikli Planlama Alanı olarak belirlenen Düzce
ve Akçakoca’yı içeren yaklaşık 83 000 hektarlık bir alanda 1/25 000 ölçekli
çevre düzeni planlama çalışmaları başlatılmış ve tamamlanmıştır.
II. AĞUSTOS ve KASIM 1999 DEPREMLERİ SONRASI PLANLI ve PLANSIZ GELİŞMELER
II.1. Afetzede
Yerleşim Alanları Yerseçimi ve Planlaması
17 Ağustos 1999 tarihinde Doğu Marmara’da yaşanan
deprem felaketi sonrasında, ağır hasar gören yerleşimler ve yakın çevresinde, “Marmara
Earthquake Emergency Recovery Project” kapsamında Dünya Bankası kredisi ve
Başbakanlık Proje Uygulama Birimi (PİUB) aracılığı ile “Afetzede Yerleşim Alanları”
yerseçimi, planlaması ve uygulama çalışmaları yapılmıştır [3].
Bu çalışmalar kapsamında öncelikle ve ivedilikle;
afetzede yerleşim yerleri için jeolojik bakımdan sağlam zeminler aranmıştır.
Yeni yerleşme alan yer seçimleri, doğrudan ve hızlı bir şekilde PİUB ve
Bayındırlık İskan Bakanlığı temsilcileri tarafından, depremin merkez üssü
Marmara çevresinde yer alan Gölcük, Adapazarı, İzmit çevresinde yoğunlaşacak
şekilde yapılmıştır. Daha önceden saptanmış bazı yerler ile yeni seçilen ve
jeolojik etütleri yapılan sağlam zeminlerde yer seçim kararları oldukça hızlı
bir şekilde verilmiştir. Bu yerseçim
kararlarının bazılarının politik seçmeler olduğu bilinmekle beraber, genellikle
daha önce belirlenmiş, bazen kentsel yerleşmelerden oldukça uzak,
altyapısı bulunmayan yerler seçilmiş,
halihazır haritaları hazırlanmış, jeolojik etüdleri yapılmış ve planlanmıştır.
Bu ilk büyük ve güçlü depremde, Bolu çevresinde de
kısmen hasar gören Gölyaka, Düzce ve Cumayeri çevresinde daha küçük ölçekte
yeni yerleşim alanları saptanmış ve planlaması yapılmıştır [4].
Planlama çalışmaları, mimari projelerin dış veri
olarak verilmesi ile toplam 4 ay gibi hızlı bir şekilde gerçekleştirilmiştir.
Tünel kalıp sistemi ile gerçekleştirilecek bir tasarım yapılarak, vaziyet
planları ve uygulama imar planları hazırlanmıştır. Toplam 9 ayrı yerleşim
biriminde 16 500 konut planlaması yapılmıştır.
Bu dönemde Bolu İli sınırları içinde bulunan Düzce,
Cumayeri, Gölyaka’da toplam 16 500 konut birimi içeren küçük yerleşim alanları
için yerseçim ve planlama, projelendirme çalışmaları yapılmıştır.
II.2. Yeni Yerleşim Alanları Yer seçimi ve Üst Ölçekteki Planlama Arasındaki İlişkiler
UTTA ve Kutluay Planlama Grubu tarafından Düzce ve
Akçakoca kesimlerine yönelik olarak hazırlanmakta olan 1/25000 ölçekli Çevre
Düzeni planlama çalışmaları bu dönemde onaysız olmakla birlikte, hemen hemen
tamamlanmış ve makro planlama ve yerleşim kararları verilmiş idi.
Ancak, Düzce, Cumayeri, Gölyaka ve daha sonraları Konuralp’e yönelik
olarak yapılan Afetzede Yerleşim Alanları yer seçim sürecinde bu makro kararlar
dikkate alınmamış bu çalışmalardan bağımsız olarak yeni yerleşim alanları
saptanmıştır.
12 Kasım 1999’da tekrarlanan ve bu defa merkez üssü
Bolu İli, Düzce ve Kaynaşlı İlçeleri olan depremde, bu bölge büyük can ve mal
kayıpları vermiştir.
Deprem sonrasında; bu defa Düzce çevresi, özellikle
kuzey-doğu kesimleri ağırlıklı olmak üzere Bayındırlık İskan Bakanlığı
tarafından deprem konutları yer seçimi yapılmıştır.
Deprem felaketleri öncesi; Bolu İli Çevre Düzeni
Planı (1/100 000 Ölçekli) ile Düzce ve Akçakoca Kesimi 1. Etap Çevre Düzeni
(1/25 000 Ölçekli) Planlarının tamamlanmış ve prensipte uygun bulunmuş olmasına
rağmen, deprem sonrasında planlama çalışmaları durdurulmuş ve yeni yapılacak
olan Bolu İli 1/25 000 ölçekli jeolojik etüt çalışmasının beklenmesine karar
verilmiştir.
II.3. Bolu ve Düzce’nin Yönetimsel Olarak Ayrılması ve Planlamaya Etkileri
Bolu İli yönetsel sınırları içinde bulunan Düzce
’nin ayrılarak ayrı bir İl haline getirilmesi süreci ile de, Düzce-Akçakoca
kesimine yönelik 1/100 000 ve 1/25 000 ölçekli planlama çalışmalarının kaderi belirsiz bir hale
gelmiştir.
Bunun nedenleri arasında;
·
Deprem sonrası bölgede yaşanan nüfus hareketleri ve 2000 yılı nüfus
sayım sonuçları doğrultusunda planın yeniden güncellenmesi gereksinimi,
·
Afetzede yeni yerleşme alanları, prefabrik yerleşimler, çadır kentler,
çevre yolu gelişimi vb nedenlerle plan revizyonun gerekli olması,
·
Düzce Valiliği’nin Bolu Valiliği tarafından yaptırılan planlama
çalışmalarını yeterli ve değerli bulması, ancak kendi görüşleri doğrultusunda
yeniden ele almak istemesi,
·
Bu güne kadar planlamayı sürdüren ekibin devre dışı bırakılarak yeni
bir ihale sürecine girilmesi,
sayılabilir.
.......tarihinde Bolu Valiliğinde; Bolu ve
Düzce İlleri yetkilileri ile Bayındırlık
İskan Bakanlığı yetkililerinin katıldığı toplantıda;
·
Bolu Valiliği’nin bu güne kadar sürdürdüğü planlama çalışmalarının daha
fazla taşınamayacağı ve Düzce’ye ilişkin
olanlarının bundan böyle Düzce Valiliği tarafından tamamlanması,
·
Düzce Valiliği’nin 1/100 000 ve 1/25 000 ölçekli planlama çalışmalarını
deprem sonrası gelişmelere ve Düzce kent merkezi planlamalarına bağlı olarak
yeniden ele alması,
·
Bolu İli planlamasının sürdürülerek, güncel veriler doğrultusunda
revize edilmesi,
kararı verilmiştir.
Bu dönemde, Düzce yerleşiminin deprem sonrası 1/5000
ve 1/1000 ölçekli plan ilave ve revizyon çalışmaları Düzce Belediyesi
tarafından başlatılmış, ancak bu çalışmalarda da 1/100 000 ve 1/25 000 ölçekli çalışmalardan yeterince
yararlanılmadan planlama çalışmaları sürdürülmüştür.
III. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Görüldüğü gibi; bölgesel ve alt-bölgesel planlama
çalışmaları ile kent planlama çalışmaları arasında ve afetzede yerleşim alanları
yerleşim alanları yer seçim ve planlanmasında yeterince eşgüdüm sağlanamamış,
tüm bu çalışmalar birbirinden bağımsız ve kopuk olarak süregelmiştir.
Böylece, özellikle Düzce çevresinde üst ölçekten gelen
planlı bir gelişim şansı kaçırılmıştır. Bunda yönetsel kargaşa yanı sıra,
deprem koşullarında hızlı hareket etme gereği de rol oynamıştır.
Süregelen planlama çalışmalarında eşgüdüm sağlama
görevi Bayındırlık İskan Bakanlığı ve bağlı Bayındırlık İskan
Müdürlüklerinindir. Yerel yönetimleri de devreye sokarak planlama
çalışmalarının çok başlı olmaktan çıkarılması ve yönlendirilmesi gereklidir.
Düzce ve Bolu’da birbirinden kopuk olarak
sürdürülmekte olan bölgesel, kentsel ve yerel / mevzi planlama çalışmaları,
mutlaka birbiri ile ilişkilendirilerek doğru ve gerçekçi planlama kararlarına
erişilmelidir.
Bolu ilinde 1/100 000 ölçekli planlama çalışmalarının bir an önce
tamamlanarak, İl Konseyi toplantısında yapımına karar verilen ve II. Öncelikli
Alt Bölge olarak belirlenen “Bolu-Gerede
Aksı” 1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planları hazırlanmalıdır.
Düzce’de ise; var olan 1/100 000 ve 1/25 000 ölçekli
planlar hızla revize edilmeli, güncel
veriler doğrultusunda alt ölçekli (kentsel) planlama çalışmaları
hazırlanmalıdır.
Yorumlar
Yorum Gönder